Karın üst bölgesi ve göbek çevresinde hissedilen ağrı, şişkinlik, yanma, bulantı veya dolgunluk hissi olarak tanımlanan şikâyetler mide iltihabı (Gastrit) veya mide ülserinin birer yansıması olabilir. Ülser ağrısı daha dayanılmaz, kıvrandırıcı-kemirici ve gece uyutmaz bir nitelik taşır. Bu şikâyetler yaşam konforunu bozabilir.
Midede ülser veya iltihabın en sık iki sebebi ağrı kesici kullanımı ve Helicobacter pylori enfeksiyonudur. Mide mikrobu olarak bilinen Helicobacter pylori enfeksiyonu toplumumuzda normal bireylerde dahi %80’in üzerinde pozitiftir. Endoskopik incelemede ülser, kanser, lenfoma saptanan veya birinci derece akrabasında mide kanseri olan bireylere mikrop için kombinasyon tedavisi verilmelidir. Verilen tedaviden sonra mikrop analizi peşinde koşulmamalıdır. Gastroenteroloji uzmanınız size gerekli görürse mikrop testi (nefes veya dışkıda) yapacaktır. Mide kanseri yapar diyerek kaygı duymayınız. Kanser çok daha kompleks bir mekanizma ister. O nedenle kafanızdaki soru işaretlerini gastroenteroloji uzmanınıza danışabilirsiniz.
Mide ülseri ve iltihabı tedavisinde en sık tercih edilen ürün mide koruyucu olarak bilinen proton pompa inhibitörleridir. Lansoprazol, pantoprazol, esomeprazol ve rabeprazol bunların başlıca türleridir. İlaçlar dışında yaşam stili düzenlemeleri de var olan şikâyetlerin rahatlatılmasında önemlidir. Diyet şekli çoğu zaman bireyselleştirilmelidir. Bu hastalıklarda mutlak yasak gıda kavramı yoktur. Ancak alınan gıdaların miktarları azaltılmalıdır. Kabaca, sık sık, az az yenmelidir. Uzun süreli açlıklardan sonra bir anda fazla, tıka basa yemek, şikâyetleri arttıracaktır. Yemek çok hızlı değil, daha yavaş yenmeli, iyi çiğnenmelidir. Çok sıcak veya çok soğuk tüketimden uzak durulmalıdır. Bunun yanında şikâyetleri azaltmada bireysel diyet günlüğü tutmak önemlidir. Hangi gıdanın kişiyi daha çok rahatsız ettiği konusunda farkındalık oluşturmak iyileşmeyi hızlandıracaktır. Mide asidini arttırıcı gıdalar azaltılmalıdır. Yemeklere katılan et suyu mide asidi salınımını uyarıcıdır. Gece yatmadan önceki 2-3 saat içinde hiçbir gıda veya su alınmamalıdır.
Aspirin (Coraspin, Ecopirin) ve diğer ağrı kesici ilaçlar kullanılmamalı, sigara ve alkolden uzak durulmalıdır. Bir yeriniz ağrıdığında mecbursanız mideye daha az dokunan parasetamol içeren ağrı kesicileri (Parol, Minoset) kullanabilirsiniz. Rutinde çok yoğun tüketilen ağrı kesicilerin sadece ağızdan değil ama damardan veya kalçadan uygulanması da mide ülseri riskini arttırır. Doğal olduğu söylenen alternatif tıp ürünleri, mide ve bağırsak sorunlarını ve karaciğer hastalıklarını arttırabilir. Soda suyu içmek mide veya gaz şikâyetine iyi gelmez.
Mide hastalıklarında özellikle ülserde hem besin kaynağı hem de rahatlatıcı rolü olduğu bilinen süt, bazı kişilerde şişkinlik, gaz, kramp ve ishal yapabilir. Laktoz intoleransı zemininde oluşan bu şikâyetlerde süt alımı kısıtlanmalıdır. Rafine ürünler, hazır gıdalar da benzer etkiler yaratabilir. Ispanak, bezelye, fasulye, mercimek, nohut, kabak, muz, zeytin, sucuk, salam, sosis, pastırma, salça, cips, ketçap, turşu, limon tuzu, çiğ soğan, sarımsak, reçel, yağlı kraker bisküviler, eritme peynir, krem peynir, susam, çikolata, koyu kahve, koyu çay, kola, alkollü içecekler, kızartılmış veya kavrulmuş et, hazır çorbalar mide şikâyetlerini arttırabilir. Tüm bu kısıtlamalara rağmen farkında bir tutum ve ölçülü, küçük miktarlar çoğunlukla sorun oluşturmaz.
Bahsedilen yöntemlere rağmen mide ağrısı yoğun devam eden, kilo kaybı gelişen, kanlı kusması veya dışkı rengi siyah olan (melena) hastalar derhal Gastroenteroloji uzmanına başvurmalıdır. Tanı amaçlı yapılacak olan endoskopik işlemlerden çekinmeye gerek yoktur. İşlem hissedilmez, uyutularak yapılır. Kısa sürer ve yan etkisi yoktur. Ancak yapılacak endoskopinin yetkin bir gastroenterolog tarafından uygulanması daha profesyonel tanımlama ve devamında takip ortamı sağlayacaktır. Gastroenterolog dışında, endoskopi sertifikası alınarak diğer uzmanlar tarafından uygulanan endoskopiler çoğunlukla hatalar veya eksikler içermektedir. Gastroenteroloji bilim dalı tam da bu noktada önemli bir açığı bilimsel zeminde çözümlemek için vardır. Mide sorunlarında yetkin uzmanlık alanı Gastroenterolojidir, hedefinizi şaşırmayınız!